Joga to głęboka i wielowymiarowa praktyka, która wykracza poza zwykłe ćwiczenia fizyczne i pozycje. Jej podstawowa filozofia jest uosobiona w 8 Kończynach Jogi, jak opisano w Jogasutrach Patanjalego. Ta ośmiostopniowa ścieżka, znana jako Ashtanga (pochodząca od sanskryckich słów "ashta" oznaczającego osiem oraz "anga" oznaczającego kończyny lub kroki), zawiera prawdziwą istotę holistycznego podejścia jogi.
Osiem Kończyn Jogi
8 Kończyn Jogi stanowi uporządkowaną ścieżkę rozwoju osobistego i duchowego. Nie są one przeznaczone do opanowania w sposób liniowy, lecz jako ramy do eksploracji i integracji w nasze życie z czasem.
- Yama (Standardy etyczne). To moralne wytyczne dotyczące naszych relacji ze światem wokół nas. Obejmują zasady takie jak niekrzywdzenie (ahimsa), prawdomówność (satya), niekradzenie (asteya), umiarkowanie (brahmacharya) oraz nieprzywiązanie (aparigraha).
- Niyama (Samodyscyplina). Są to osobiste zasady, które kształtują wewnętrzną dyscyplinę i szacunek do siebie. Przykłady to czystość (saucha), zadowolenie (santosha), samodyscyplina (tapas), samokształcenie (svadhyaya) oraz poddanie się boskości (Ishvara Pranidhana).
- Asana (Pozycje). To jest aspekt jogi najbardziej znany na Zachodzie. Asany to fizyczne pozycje mające na celu wzmocnienie i oczyszczenie ciała, poprawę elastyczności oraz przygotowanie go do medytacji.
- Pranayama (Techniki oddechowe). Pranayama koncentruje się na kontroli oddechu, uznając istotne powiązanie między oddechem a naszym stanem psychicznym i emocjonalnym. Opanowując Pranayama, możemy kultywować spokój, skupienie i wewnętrzny pokój.
- Pratyahara (Wycofanie zmysłów). Ten człon polega na wycofaniu naszych zmysłów z bodźców zewnętrznych, zwracając naszą uwagę do wewnątrz. Pozwala to na odłączenie się od rozproszeń i skupienie na naszym wewnętrznym świecie.
- Dharana (Koncentracja). Tutaj uczymy się kierować i utrzymywać naszą uwagę na jednym punkcie, takim jak oddech, mantra lub przedmiot. Dharana wzmacnia naszą zdolność skupienia i przygotowuje nas do medytacji.
- Dhyana (Medytacja). Dhyana to stan głębokiego zanurzenia medytacyjnego. W tym stanie umysł staje się bezwysiłkowo skupiony i przekracza myśli oraz troski.
- Samadhi (Zjednoczenie). Samadhi jest ostatecznym celem Yoga Sutras. To stan całkowitej jedności lub jedności z boskością, gdzie rozdzielenie między jaźnią a innym zanika.
Historyczne tło Ośmiu członów jogi
Osiem członów jogi zostało skodyfikowanych przez Maharishi Patanjali w jego przełomowym tekście, Yoga Sutras, szacowanym na około 400 n.e.. Słowo sutra oznacza "nawlekać lub tkać," co sugeruje, jak te 196 aforyzmów (krótkich, wnikliwych powiedzeń) łączą się, tworząc kompleksową filozofię.
The Yoga Sutras są podzielone na cztery sekcje, z drugą sekcją, Sadhana Pada (Księga Praktyki Duchowej), opisującą osiem członów jogi (sutra 2.29). Patanjali przedstawił tę ośmiostopniową ścieżkę jako przewodnik do przezwyciężenia ludzkiego cierpienia i osiągnięcia samorealizacji (sanskr. सविकल्प समाधि, savikalpa samadhi).
Oryginalny tekst sanskrycki dotyczący 8 gałęzi jogi, cytowany w Sutrze 2.29, brzmi:
- यमनियमासनप्राणायामप्रत्याहारधारणाध्यानसमाधयोऽष्टावङ्गानि ॥ २.२९॥ (Yama niyama asana pranayama pratyahara dharana dhyana samadhi ashtau angani || 2.29 ||)
Te osiem gałęzi współpracuje, aby kultywować harmonijny umysł, ciało i ducha, ostatecznie prowadząc do stanu pełnego dobrostanu i wyzwolenia.
🪷 Yama – Standardy etyczne
Podstawą ścieżki jogi są Yama, zasady etyczne, które kierują naszymi interakcjami ze światem wokół nas. To nie tylko zasady, ale moralne imperatywy, które kształtują poczucie właściwego postępowania. Yama wymaga ogromnej wewnętrznej dyscypliny, ponieważ prosi nas o ucieleśnianie wartości takich jak:
- Ahimsa (अहिंसा). Niekrzywdzenie, brak agresji i współczucie we wszystkich naszych myślach, słowach i czynach.
- Satya (सत्य). Prawdomówność i uczciwość w naszej komunikacji i relacjach z innymi.
- Asteya (अस्तेय). Niekradzież, odnosząca się nie tylko do dóbr materialnych, ale także do czasu, energii i pomysłów.
- Brahmacharya (ब्रह्मचर्य). Umiar we wszystkich aspektach życia, szczególnie w odniesieniu do przyjemności zmysłowych. Podkreśla samokontrolę i panowanie nad zmysłami.
- Aparigraha (अपरिग्रह). Niechciwość i nieprzywiązanie. Ta zasada zachęca nas do znalezienia zadowolenia z tego, co mamy, i unikania gromadzenia materialnych dóbr.
🪷 Niyama – Samodyscyplina
Niyama, druga gałąź, skupia się na kultywowaniu samodyscypliny poprzez osobiste obserwacje. Te praktyki pomagają nam rozwijać pozytywne nawyki i doskonalić nasz charakter. Niyama pomaga nam pokonać lenistwo i wzmacnia naszą determinację do podążania ścieżką jogi. Pięć Niyam to:
- Saucha (शौच). Czystość, obejmująca czystość fizyczną, ale także czystość umysłu i mowy.
- Santosha (संतोष). Zadowolenie i akceptacja. Chodzi o odnalezienie radości w tym, co mamy, i docenianie chwili obecnej.
- Tapas (तपस्). Samodyscyplina, wytrwałość i zaangażowanie w samodoskonalenie. Wymaga poświęcenia i wysiłku na naszej drodze jogi.
- Svadhyaya (स्वाध्याय). Samoanaliza i introspekcja. Obejmuje studiowanie tekstów jogicznych, refleksję nad naszymi myślami i działaniami oraz zdobywanie głębszego zrozumienia siebie.
- Ishvarapranidhana (ईश्वरप्रणिधान). Poddanie się boskości, wyższej mocy lub głębszemu celowi w życiu. Chodzi o odpuszczenie potrzeby kontroli i zaufanie większemu planowi.
🪷 Asana – Pozycje Fizyczne
Asana, najbardziej rozpoznawalny aspekt jogi na Zachodzie, odnosi się do praktyki pozycji fizycznych. Słowo "asana" dosłownie oznacza "siedzenie" lub "pozycję siedzącą" w sanskrycie.
Chociaż istnieje wiele pozycji odpowiednich do medytacji, najważniejszym aspektem jest znalezienie pozycji (Sthira Sukhasana), która pozwala być stabilnym, wygodnym i nieruchomym.
Na głębszym poziomie Asana polega na integracji umysłu, ciała i ducha. Utrzymywanie tych pozycji pomaga przenieść naszą świadomość z ciała fizycznego ku świadomości duszy.
Ważne jest, aby pamiętać, że Asana to tylko jeden aspekt ośmiorakiej ścieżki. Choć oferuje wiele korzyści fizycznych i mentalnych, prawdziwa transformacja jogiczna pochodzi z integracji wszystkich ośmiu gałęzi.
🪷 Pranayama – Kontrola Oddechu
Pranayama, czwarta gałąź jogi, koncentruje się na kontroli i regulacji oddechu. Słowo "pranayama" pochodzi od dwóch słów sanskryckich: "prana" oznaczającego "oddech" lub "siłę życiową" oraz "ayama" oznaczającego "kontrolę" lub "regulację."
Oddech jest podstawą życia, a Pranayama uznaje głębokie powiązanie między naszym oddechem a stanem mentalnym i emocjonalnym. Opanowując Pranayamę, możemy rozwijać spokój, koncentrację i wewnętrzny pokój.
Istnieje wiele technik Pranayamy, z których każda ma swoje unikalne korzyści. Do popularnych praktyk należą:
- Ujjayi Pranayama (Zwycięski oddech). Technika ta polega na lekkim zwężeniu gardła, aby podczas wdechu i wydechu powstał delikatny syk.
- Nadi Shodhana (Oddychanie naprzemienne przez nozdrza). Ta praktyka polega na naprzemiennym oddychaniu przez lewe i prawe nozdrze, co uważa się za równoważenie półkul mózgowych.
- Kapalbhati (Oddychanie rozświetlające czaszkę). Ta energiczna technika oddechowa polega na szybkich, silnych wydechach, po których następują bierne wdechy.
Pranayama jest potężnym narzędziem do samotransformacji. Regulując oddech, możemy uciszyć umysł, zwiększyć poziom energii i poprawić ogólne samopoczucie.
🪷 Pratyahara – Wycofanie zmysłów
Pratyahara, piąty człon, polega na wycofaniu naszych zmysłów z bodźców zewnętrznych, zwracając uwagę do wewnątrz. Chodzi o odłączenie się od rozproszeń i skupienie na naszym wewnętrznym świecie.
Istnieje wiele technik praktykowania Pratyahary, w tym:
- Patrzenie na jeden punkt (Trataka). Polega na intensywnym skupieniu się na obiekcie, takim jak płomień świecy lub mandala, aby uspokoić umysł i zmniejszyć rozproszenia.
- Zamknięcie oczu i skupienie się na oddechu. Ta prosta praktyka pomaga zakotwiczyć naszą uwagę wewnątrz i rozwijać wewnętrzną świadomość.
- Odłączanie się od dźwięków zewnętrznych. Obejmuje to praktykę w cichym otoczeniu lub używanie zatyczek do uszu, aby zminimalizować zewnętrzne zakłócenia słuchowe.
Pratyahara jest istotnym krokiem na ścieżce jogi, ponieważ przygotowuje nas do głębszych stanów medytacji i samopoznania.
🪷 Dharana – Koncentracja
Dharana, szósty człon, to praktyka skupionej koncentracji. Polega na kierowaniu i utrzymywaniu naszej uwagi na jednym punkcie, takim jak oddech, mantra lub obiekt.
Dharana trenuje umysł, aby pozostał skupiony i opierał się rozproszeniom. Ta zdolność koncentracji jest kluczowa dla głębszej medytacji i samorealizacji.
Istnieje wiele technik praktykowania Dharany, w tym:
- Powtarzanie mantry. Polega to na cichym lub głośnym powtarzaniu słowa lub frazy, takiej jak "Om" lub osobistego afirmacji.
- Skupianie się na oddechu. Polega to na obserwowaniu naturalnego przepływu oddechu bez próby jego kontrolowania.
- Wizualizacja obiektu. Polega to na skupieniu się na obrazie mentalnym, takim jak kwiat, symbol lub boska forma.
🪷 Dhyana – Medytacja
Dhyana, siódmy człon, to stan głębokiego wchłonięcia medytacyjnego. W tym stanie umysł staje się bezwysiłkowo skupiony i przekracza myśli oraz troski.
Dhyana jest często na Zachodzie nazywana „medytacją”, ale to coś więcej niż tylko ciche siedzenie. To stan czystej świadomości, w którym umysł jest spokojny, a jaźń zanika.
Istnieje wiele technik osiągania Dhyany, ale wszystkie mają wspólny cel – uspokojenie umysłu. Do powszechnych praktyk należą:
- Medytacja Transcendentalna (TM). Ta technika polega na cichym powtarzaniu mantry, aby przekroczyć myśli i osiągnąć stan czystej świadomości.
- Medytacja Vipassana (medytacja wglądu). Ta technika polega na obserwowaniu pojawiania się i przemijania myśli, doznań i emocji bez oceniania.
- Medytacja Zazen (medytacja Zen). Ta technika polega na siedzeniu w ciszy, skupianiu się na oddechu lub po prostu obserwowaniu chwili obecnej.
🪷 Samadhi – Jedność
Samadhi, ósmy i ostatni człon jogi, to stan całkowitej jedności lub jedności z boskością. W tym stanie zanika rozdzielenie między jaźnią a innym, a jednostka doświadcza poczucia nieograniczonej świadomości.
Samadhi nie jest stanem, który można osiągnąć poprzez wysiłek lub siłę woli. To stan łaski, który powstaje w wyniku wieloletniej, oddanej praktyki jogi i samorealizacji.
Cel 8 Kończyn Jogi
Ostatecznym celem 8 Kończyn jest osiągnięcie Samadhi, stanu całkowitej jedności lub zjednoczenia z boskością. Jednak sama podróż jest transformująca. Poprzez kultywowanie etycznych zasad Yama i Niyama, ustanawiamy fundament właściwego postępowania i samodyscypliny. Asana (pozycje) i Pranayama (kontrola oddechu) przygotowują ciało i umysł do medytacji. Pratyahara (wycofanie zmysłów), Dharana (koncentracja) i Dhyana (medytacja) doskonalą naszą uwagę i prowadzą do stanu wewnętrznego spokoju.
Praktyki Ashtanga Yoga
Ashtanga Yoga, energiczna i ustrukturyzowana forma jogi, opiera się na naukach Sri K. Pattabhi Jois. Podąża za ustaloną sekwencją pozycji (asany) praktykowanych w określonym porządku z zsynchronizowanym oddechem (vinyasa). W Ashtanga Yoga jest sześć serii, które stopniowo rosną w trudności. Pierwsze trzy serie są najczęściej praktykowane:
- Primary Series (Yoga Chikitsa). Ta podstawowa seria koncentruje się na detoksykacji i oczyszczeniu ciała i umysłu. Uznawana jest za terapeutyczną i odpowiednią dla początkujących.
- Intermediate Series (Nadi Shodhana). Ta seria opiera się na Primary Series, wprowadzając bardziej wymagające pozycje i głębsze skręty, aby oczyścić kanały energetyczne (nadis).
- Advanced Series (Sthira Bhaga & Sthira Bhaga III). Te zaawansowane serie wymagają silnego i elastycznego ciała i są podejmowane tylko przez doświadczonych praktyków pod kierunkiem wykwalifikowanego nauczyciela.
Ashtanga Yoga kładzie nacisk na zdyscyplinowaną i konsekwentną praktykę. Uczniowie zazwyczaj ćwiczą tę samą serię przez dłuższy czas, zanim przejdą do kolejnego poziomu. Ta powtarzalna praktyka pozwala ciału budować siłę i elastyczność, a także rozwijać skupienie umysłu i dyscyplinę.
Dlaczego praktykować 8 Kończyn Jogi?
8 Kończyn Jogi oferuje transformującą ścieżkę ku życiu pełnemu pokoju, jasności i samopoznania. Ale dlaczego powinniśmy wyruszyć w tę podróż? Odpowiedź tkwi w głębokich korzyściach, jakie przynosi każdemu aspektowi naszego istnienia.
Odkrywanie Naszego Prawdziwego Ja
Sam mędrzec Patanjali, w Sutrze 2.29, mówi nam:
Yoga anga anushtanat ashuddhi kshaye jnanadi Apthiraviveka khyatehe (2. 28) Poprzez wytrwałą praktykę ośmiu kończyn jogi, zanieczyszczenia zostają zniszczone, a światło mądrości i rozeznania rozbłyska.
Integrując osiem kończyn w nasze życie, działają one jako potężne narzędzie do samopoznania. Usuwają „zanieczyszczenia” – negatywne myśli, nawyki i wzorce – które hamują nasz prawdziwy potencjał. Ten proces pozwala „światłu mądrości” zabłysnąć, ukazując nasze autentyczne ja.
Holistyczne Podejście
W przeciwieństwie do podejść skupiających się wyłącznie na fizycznych lub mentalnych aspektach bytu, 8 Kończyn obejmuje wszystkie wymiary nas samych. Nie są to oddzielne kroki, lecz powiązane praktyki współdziałające:
- Zasady etyczne (Yama & Niyama) tworzą solidną podstawę właściwego postępowania i samodyscypliny.
- Pozycje fizyczne (Asana) i kontrola oddechu (Pranayama) przygotowują ciało i umysł do medytacji.
- Wycofanie zmysłów (Pratyahara), koncentracja (Dharana) i medytacja (Dhyana) doskonalą naszą uwagę i prowadzą do wewnętrznego spokoju.
Ścieżka Transformacji
8 Kończyn nie jest szybkim rozwiązaniem, lecz oddaną praktyką rozwijającą się z czasem. Gdy wytrwamy, doświadczamy wielu korzyści:
- Fizycznie. Zwiększona siła, elastyczność i ogólne dobre samopoczucie.
- Mentalnie. Zwiększona koncentracja, zmniejszony stres i lepsza regulacja emocji.
- Duchowo. Rozwinięta samoświadomość, głębsze połączenie z chwilą obecną i rozszerzone poczucie celu.
Odkrywanie Daru Wewnętrznego
8 Kończyn jest jak osiem nóg krzesła – każda z nich wspiera całą konstrukcję. Kiedy są praktykowane razem, tworzą potężną synergię prowadzącą do głębokiej transformacji. Jak pięknie wyjaśnia Gurudev Sri Sri Ravi Shankar,
Joga ma osiem kończyn jak krzesło, które ma cztery nogi. Więc jeśli pociągniesz jedną, wszystko inne pójdzie za nią. [...] Kiedy ciało się rozwija, całe ciało rozwija się razem. Dlatego Patanjali mówi, że to są wszystkie kończyny jogi (a nie kroki jogi).
Podsumowanie 🪷
Joga oferuje ścieżkę znacznie głębszą niż tylko fizyczne pozycje. 8 Kończyn Jogi, opisanych przez Patanjalego, stanowi kompleksowy framework dla osobistego rozwoju i samopoznania. Integrując zasady etyczne, dyscyplinę fizyczną, kontrolę oddechu i medytację w nasze życie, kultywujemy poczucie spokoju, jasności i połączenia z naszym najprawdziwszym ja.
Joga to podróż jaźni, do jaźni, przez jaźń.
Niech Twoja praktyka jogi będzie podróżą ciągłego uczenia się, rozwoju i samopoznania.
